بازتاب حکمت در شعر شاعران نامدار فارسی (فردوسی، ناصرخسرو و خیام)
دسته بندي :
علوم انسانی »
تاریخ و ادبیات
چكيده:بشر پيوسته كوشيده است تا با اتّكا به خرد خود به اسرار هستي پي ببرد و يكي از راههاي پي بردن به اين اسرار روي آوردن به حكمت است. اصطلاح حكمت به معناي بسيار متنوعي در طول تاريخ به كار رفته است. به نظر ميرسد كه هر فرهنگي تصور آرماني خود را از حكمت دارد و آن را در متون حكمي، شفاهي يا مكتوب ثبت كرده است. روشن است كه حكمت مستلزم گونهاي دانش است، به هر شيوهاي كه ميخواهد كسب شده باشد. دانش حكمي به رغم كلينگرياش دانشي سطحي نيست، بلكه دانشي ژرف و به مرور زمان پخته شده است. شخص حكيم در مرز يك دانش خاص متوقف نشده و از دانشهاي مختلف بهرههاي خود را گرفته و سرانجام حكمت اعتبارش به تحقق آن در كسي است كه آن را دارد. در ميان شاعران ادب پارسي جلوههاي مختلف حكمت را بيش از ساير اديبان پارسي و به شكل كامل آن ميتوان در شاهنامهي فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام مشاهده نمود، براي مثال در اشعار اين سه شاعر نامي جلوههاي مختلف حكمت چون: علم اخلاق، فلسفه و منطق، طب، موسيقي، جبر و اختيار، قضا و قدر، حساب و هندسه، نجوم و... به فراواني ديده ميشود كه البتّه بسامد آنها در ديوانهاي اين سه شاعر بزرگ متفاوت است. به نظر ميرسد ستايش خداوند و بعد از آن خرد به عنوان اوّلين آفريده از طرف فردوسي و ناصرخسرو مورد توجّه بوده و خيّام در رباعيّاتش كمتر به اين مقوله پرداخته است و در زمينه جبر و اختيار و قضا و قدر ميتوان گفت كه نگاه فردوسي مابين نگاه ناصرخسرو و خيّام است يعني به موضوع امر بينالامرين معتقد بوده است و ناصرخسرو بيشتر به اختيار تمايل و خيّام گرايش به جبر داشتهاست. در اين پژوهش كوشيده شده است تا شيوههاي مختلف نمود حكمت در شاهنامه فردوسي و ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام بيان شود تا از اين رهگذر بدانيم چرا اين سه شاعر بزرگ را حكيم ناميدهاند.
فهرست مطالب:چکیده
فصل اوّل: كلّيّات تحقيق1-1- مقدّمه
1-2- بيان مسأله
1-3- پرسش تحقيقاتي
1-4- اهداف تحقيق
1-5- ضرورت و اهميّت تحقيق
1-6- تعريف واژهها و اصطلاحات پژوهش
فصل دوم: مرور مطالعاتي2-1- مباني نظري
2-2- پژوهشهاي گذشته
فصل سوم: روش تحقيق3-1- روش تحقيق
3-2- جامعه پژوهش
3-3- شيوه و ابزار جمعآوري اطلاعات
فصل چهارم: تجزيه و تحليل دادهها4-1- مقدّمه
4-2- بخش اوّل: اوضاع سياسي و اجتماعي عصر فردوسي، ناصرخسرو و خيّام و شرح احوال و سبك و سياق آنها
4-3- بخش دوم نگاهي به كاربرد واژههاي حكمت، فلسفه، حكيم و فيلسوف در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-4- بخش سوم: ستايش خداوند (يزدان) در انديشه و شعر فردوسي، ناصرخسرو و خيّام
4-5- بخش چهارم: اخلاق و پند و اندرز و عبرت و حكمت در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-5-1- خرد و خرورزي در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-5-2- بياعتباري روزگار و اغتنام فرصت در شاهنامه، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-5-3- اخلاق در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-5-4- دادگري و عدالت د رشاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-5-5- قضا و قدر و جبر و اختيار در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-6- بخش پنجم: بازتاب علوم رايج زمان در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-6-1- فلسفه و كلام در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-6-2- موسيقي در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-6-3- شطرنج در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-6-4- طب در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو
4-6-5- نجوم در شاهنامه فردوسي، ديوان ناصرخسرو و رباعيّات خيّام
4-6-6- توانايي ناصرخسرو بر علوم مختلف از زبان خودش
4-6-7- تسلّط ناصرخسرو بر اديان مختلف از زبان خودش
4-6-8- تسلّط ناصرخسرو و خيّام بر افسانهها و داستانهاي اساطيري آرياييان
4-6-9- علم منطق و حساب و هندسه در شاهنامه فردوسي و ديوان ناصرخسرو
4-6-10- ناصرخسرو و مذهب اسماعيليه
4-6-11- نظر بزرگان علم در مورد جايگاه خيّام در علم جبر و حساب و هندسه
فصل پنجم: نتيجهگيري و پيشنهادها5-1- نتيجهگيري
5-2- پيشنهادها و توصيهها
5-3- محدوديّتها
منابع و مآخذ
چکیده انگلیسی
-
راهنمای استفاده:
مناسب جهت استفاده دانشجویان رشته ادبیات فارسی
-
محتوای فایل دانلودی:
در قالب فایل word و قابل ویرایش